Grazie a ciò gli storici eterosessuali di oggi sostengono che Bonfadio era assolutamente innocente, quando perfino Paolo Manuzio, suo amico che si adoperò invano per salvargli la vita, è convinto ("lapsus erat miser in culpam Bonfadius") che fosse colpevole!

Questa poesia è il suo resoconto in versi sulla vicenda (un po' noiosetto) agli amici.

Il testo della poesia è quello online senza commento nella Bibliotheca augustana.

Un'edizione a stampa recente è in: Iacopo Bonfadio, Le lettere e una scrittura burlesca, Bonacci, Roma 1978, pp. 179-181.

(aliter: "Carmen ad eos qui pro salute Bonfadii laborarunt") [1550 circa].
Da: Bibliotheca augustana.

Dilectae Musis animae, Iovis unica cura,

in quibus et rectum et longos exstincta per annos

nunc demum exoriens virtus antiqua relucet;

et tu, qui docti dux inclitus agminis anteis,

magnanime o iuvenis, Grimoalde, quis ille, quis esse

tam culto ingenio possit, tam divite vena,

officium vestrum qui versibus exprimat aptis?

Lapsus erat miser in culpam Bonfadius: index

detulerat patribus, nec inani teste probarat.

Quid facerent legum custodes? Legibus uti

coguntur; dignum est; servantur legibus urbes.

Continuo infelix in carcere conditur atro.

Nuntius interea tristis percusserat aures

omnium amicorum. Vestris dolor haesit acerbus

mentibus; afflicti propere concurritis omnes.

O pietas, o prisca fides! Vos crimine duro

oppressum et multis invisum, non tamen ipsi

pendentem extremo casu liquistis amicum.

Pugnastis precibus, fletu pugnastis amaro,

si possent flecti sensus mentesque severae.

Est etiam mimine dubio sermone relatum

argento atque auro multos cupiisse redemptum.

Docta cohors, quid agis? Turbatis navigat Euris

spes tua; vana petis portuque salutis aberras.

Ne lacrimas, ne funde ultra; desiste precari;

suscipis ingratum studium sterilemque laborem.

Fixa manet duris sententia legibus atrox;

Si fecit, pereat; factum patet, ergo peribit.

Horrendum carmen, tamen immutabile; quod non

frangere vis hominum, non flectere gratia possit.

Exprimitur tandem hoc invito a iudice, vivus

ne comburatur crepitanti deditus igni.

Tum se carnifici saevo Bonfadius ultro,

mente Deum spectans, animo imperterritus offert;

ille ministerio propere functurus iniquo

terribilis rigidam suspendit ad alta securim.

Quem feris, ah! scelerata manus? quam nobile collum

percutis ignoras, et quo te sanguine tingis?

Hic, qui prostratus iugulum tibi porrigit, a te

fortiter exspectans extremi vulneris ictum,

dulcibus et numeris et molli doctus avena,

cum caneret versus Musis et Apolline dignos,

aerio sacras descendere monte Camenas

atque habitare tuo, Benace, in litore iussit.

Hic et Romano eloquio et praecellit Etrusco,

mansuetus, facilis, dulci sermone disertus.

Haec tu non audis; sed inanibus irrita ventis

mandantur quaecumque loquor; tu parcere nescis:

eximios humilesque feris discrimine nullo.

Sic visum est superis; mutari fata nequibant.

Fixum erat ut damnatus et acri iudice victus,

Bonfadi, ante diem Ligurum morereris in urbe.

Urbs praeclara viris, urbs classe insignis et armis,

barbaricae gentis magnis decorata tropaeis,

cur veterem a nobis, cur fidum avellis amicum?

Non tamen obscurus perit aut inglorius; exstant

scripta viri, quae posteritas mirabitur omnis.

Tu quoque in historiis seros memorata per annos,

Genua, florebis viridi cum laude, et ab illo

quem tu exstinxisti tibi lucida gloria surget.

At tu, cui miser extrema Bonfadius hora

aspersam lacrimis misit per scripta salutem,

flos Ligurum, Grimoalde, tuae decus urbis et orbis,

et vos, o Phoebo sacri studiisque decoris,

egregii iuvenes, maestum lenite dolorem:

iam sat honorifico celebrastis funera fletu,

iam satis officio, satis et tribuistis amori.

Nec vestrum studium, pietas nec vestra latebit,

sed clarorum hominum semper notescet ab ore;

et quas ille truci correptus morte nequivit

officio studioque pares persolvere grates,

has qui perpetua vobis cum laude rependat

forsitan alter erit, vel iam est; multique sequentur.

Vive diu, studiosa manus, doctamque Minervam

excole, quae vestras divino nectare mentes

pascet et extremum tribuet per saecula nomen.